Đứng trước hàng chục lựa chọn, nhiều người đặt câu hỏi: Các loại van cổng hiện nay gồm những loại nào, khác nhau ở đâu? Thực tế, van cổng không chỉ chia theo vật liệu mà còn phân loại theo cấu tạo kiểu ty và cả cách vận hành. Nếu chưa rõ sự khác biệt, bạn rất dễ chọn nhầm, gây hỏng hóc và tốn chi phí. Bài viết này sẽ giúp bạn phân biệt và lựa chọn đúng.
Các loại van cổng là tập hợp các van cổng khác nhau, được sử dụng rộng rãi trong hệ thống đường ống công nghiệp và dân dụng. Mỗi chủng loại van cổng có đặc điểm thiết kế và cơ chế vận hành riêng, nhưng tất cả đều dùng để đóng hoặc mở dòng chảy hoàn toàn, giúp kiểm soát lưu lượng một cách hiệu quả. Để biết cách phân loại van, hãy cùng theo dõi nội dung tiếp theo.
Khi tìm hiểu về các loại van cổng, một trong những cách phân loại van cổng phổ biến nhất là dựa vào kiểu ty van (trục van). Theo tiêu chí này, van được chia thành hai loại chính: Loại ty nổi và loại ty chìm. Mỗi loại có thiết kế và cách vận hành riêng, phù hợp với từng điều kiện lắp đặt và yêu cầu kỹ thuật của hệ thống.
Van cổng ty chìm là loại van mà ty của van không đi lên xuống khi đóng mở. Ty chỉ quay tại chỗ, còn đĩa van bên trong sẽ di chuyển lên xuống để mở hoặc đóng dòng chảy. Bên cạnh đó, nhờ trục nằm gọn trong thân nên van ty chìm chiếm ít không gian và có kích thước tổng thể nhỏ hơn so với loại ty nổi, thích hợp cho những vị trí lắp đặt hạn chế.
Van cổng ty nổi là loại van mà trục van sẽ nâng lên hoặc hạ xuống cùng với đĩa van khi đóng mở. Nhờ cơ chế này, người vận hành có thể dễ dàng quan sát trạng thái đóng hoặc mở chỉ bằng cách nhìn vào vị trí trục. Tuy nhiên, do trục di chuyển ra ngoài thân van, van ty nổi cần nhiều không gian lắp đặt hơn so với van ty chìm, nên thích hợp với những vị trí có không gian rộng rãi.
Một yếu tố quan trọng khi lựa chọn các loại van cổng là kiểu kết nối, vì diều này quyết định cách lắp đặt, bảo trì và độ kín của van trên hệ thống đường ống. Hiện nay, các chủng loại van cổng thường có ba kiểu kết nối phổ biến như sau:
Van cổng mặt bích được cố định vào đường ống bằng các đai ốc và bu-lông. Kiểu kết nối này dễ lắp đặt và tháo rời, đặc biệt phù hợp với các hệ thống công nghiệp lớn, nơi van cần được bảo trì hoặc thay thế thường xuyên.
Van cổng lắp ren thích hợp với đường ống nhỏ và áp lực thấp. Kiểu kết nối này đơn giản, nhanh chóng và thường được sử dụng trong hệ thống dân dụng hoặc các đường ống phụ trợ.
Kiểu nối hàn mang lại độ kín cao và khả năng chịu được áp suất lớn. Chủng loại van cổng nối hàn phù hợp với các hệ thống công nghiệp yêu cầu khắt khe về an toàn và độ bền, nhưng việc lắp đặt và bảo trì sẽ phức tạp hơn so với nối bích hay nối ren.
Biết được cách phân loại van cổng theo vật liệu, giúp người dùng đưa ra lựa chọn phù hợp với môi trường làm việc, áp lực, nhiệt độ và tính chất của lưu chất. Dưới đây là các vật liệu phổ biến:
Van cổng inox có khả năng chống ăn mòn tốt, chịu được hóa chất và không bị bám bẩn bề mặt. Đây là lựa chọn tối ưu cho hệ thống nước uống, thực phẩm, dược phẩm hoặc các môi trường có tính ăn mòn cao.
Van cổng gang có độ bền cơ học tốt, chịu nhiệt độ trung bình và thường được sử dụng trong hệ thống cấp thoát nước, hơi và khí nén. Van gang có giá thành hợp lý, phù hợp cho các dự án công nghiệp vừa và nhỏ.
Van cổng đồng thường dùng trong các hệ thống dân dụng như nước sinh hoạt. Đồng giúp van chống rỉ sét, bền với thời tiết và thích hợp với áp lực thấp đến trung bình.
Van cổng thép thích hợp cho các hệ thống công nghiệp áp lực cao hoặc nhiệt độ cao. Van thép có khả năng chịu lực tốt và thường được dùng trong đường ống hơi, dầu, khí nén hay hóa chất công nghiệp.
Van cổng nhựa có khả năng chống ăn mòn từ hóa chất và nhẹ hơn so với các loại van kim loại. Loại van này thích hợp cho các hệ thống nước sạch, xử lý nước thải hoặc hóa chất nhẹ, giúp lắp đặt nhanh và tiết kiệm chi phí.
Tùy thuộc vào nhu cầu của chủ đầu tư, yêu cầu vận hành hệ thống cũng như đặc thù của môi trường và vị trí lắp đặt, các loại van cổng có thể được thiết kế với nhiều phương pháp vận hành khác nhau. Việc lựa chọn phương pháp phù hợp giúp đảm bảo hiệu quả điều khiển, an toàn và thuận tiện trong quá trình sử dụng van.
Đây là phương pháp đơn giản và phổ biến nhất. Người dùng sử dụng vô lăng (tay quay) để truyền lực tới trục van, giúp đĩa van nâng lên hoặc hạ xuống. Van cổng tay quay có chi phí thấp, dễ bảo trì nhưng chỉ phù hợp với hệ thống có kích thước vừa và nhỏ hoặc tần suất đóng mở không quá nhiều.
Van cổng điều khiển điện được lắp thêm mô-tơ điện để thay thế thao tác thủ công. Loại này thường được dùng trong hệ thống cần đóng/mở van từ xa, tích hợp vào tủ điều khiển hoặc hệ thống tự động. Ưu điểm là vận hành nhanh, chính xác và giảm sức lao động, nhưng giá thành cao hơn và yêu cầu nguồn điện ổn định.
Van cổng khí nén sử dụng áp lực khí nén để điều khiển trục van đóng mở. Phương pháp này phù hợp với môi trường dễ cháy nổ hoặc hệ thống công nghiệp tự động hóa. Van khí nén có tốc độ đóng mở nhanh, an toàn, nhưng cần có hệ thống khí nén ổn định để hoạt động hiệu quả.
Trên thị trường van công nghiệp nói chung, cũng như van cổng nói riêng, có rất nhiều các thương hiệu khác nhau, đến từ nhiều nền công nghiệp ở các quốc gia và vùng lãnh thổ khác nhau. Một số có thể kể đến như sau:
