Bạn đã nghe nhiều đến tiêu chuẩn, nhưng đã thật sự rõ tiêu chuẩn là gì chưa? Thứ này có mặt trong mọi sản phẩm bạn dùng, mọi quy trình bạn thấy và cả những thứ bạn chưa từng nghĩ tới. Hãy cùng chúng tôi khám phá nhé!
1. Định nghĩa tiêu chuẩn là gì
Trong một thế giới không ngừng chuyển động, tiêu chuẩn chính là những “luật chơi chung” được thiết lập để mọi người cùng làm theo một cách rõ ràng, thống nhất và hiệu quả.
Về bản chất, tiêu chuẩn là tập hợp các nguyên tắc hoặc yêu cầu được xây dựng trước, dùng làm căn cứ để phân loại, đánh giá sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ, quy trình, môi trường hay bất kỳ đối tượng nào trong hoạt động kinh tế – xã hội. Đồng thời, tiêu chuẩn thường do một hoặc nhiều tổ chức công bố dưới dạng văn bản để áp dụng tự nguyện.

Nhờ có sự tồn tại của tiêu chuẩn, chất lượng được kiểm soát tốt hơn, rủi ro được giảm thiểu, đồng thời hiệu suất, sức cạnh tranh và khả năng hội nhập thị trường cũng được nâng cao.
2. Các loại tiêu chuẩn
Trong thực tiễn, tiêu chuẩn đóng vai trò như kim chỉ nam cho mọi hoạt động, từ cách chúng ta ứng xử, làm việc hàng ngày cho đến cách xã hội vận hành.

2.1 Trong văn hóa – ứng xử:
Tiêu chuẩn ở lĩnh vực này thường mang tính định hướng hành vi. Đó có thể là cách cư xử đúng mực nơi công cộng, cách giao tiếp trong môi trường làm việc hoặc chuẩn mực trong quan hệ gia đình. Ví dụ: Không nói lớn nơi công cộng hay biết lắng nghe khi người khác chia sẻ cũng là một dạng tiêu chuẩn trong văn hóa ứng xử
2.2 Trong chính trị – xã hội:
Ở cấp độ tổ chức nhà nước và xã hội, tiêu chuẩn thường được dùng để xác định điều kiện tham gia hoặc bổ nhiệm. Ví dụ: Để trở thành cán bộ lãnh đạo cấp cao hay thí sinh thi tuyển vào ngành quân đội, cần đáp ứng các tiêu chí rõ ràng về tuổi tác, trình độ học vấn, phẩm chất đạo đức và năng lực chuyên môn theo quy định hiện hành.
2.3 Trong đời sống hàng ngày
Con người chúng ta vẫn đang sống và làm việc theo rất nhiều tiêu chuẩn mà đôi khi không để ý:
- Tiêu chuẩn an toàn thực phẩm gắn trên các bao bì sản phẩm giúp bữa ăn hàng ngày an tâm hơn
- Hay tiêu chuẩn phòng cháy chữa cháy quy định cách đặt cửa thoát hiểm, khoảng cách giữa các bình chữa cháy trong chung cư,…
- Thậm chí việc giữ gìn vệ sinh trong bếp, nhà vệ sinh công cộng… cũng được quy định bằng các bộ tiêu chuẩn rõ ràng
2.4 Trong công nghiệp và kỹ thuật
Tiêu chuẩn công nghiệp là nhóm tiêu chuẩn mà đội ngũ kỹ sư tại Vimi thường xuyên tiếp cận và áp dụng trong thực tiễn. Các tiêu chuẩn này bao gồm quy định kỹ thuật cho đường ống, thiết bị và phụ kiện công nghiệp, cũng như các yêu cầu về an toàn vận hành, an toàn thực phẩm, độ bền cơ học, tính tương thích vật liệu,…
3. Các tiêu chuẩn công nghiệp phổ biến trên thế giới
Trong bối cảnh toàn cầu hóa và hội nhập kỹ thuật, các tiêu chuẩn công nghiệp đóng vai trò là ngôn ngữ chung giúp các quốc gia và doanh nghiệp kết nối, hợp tác và cùng phát triển
- Tiêu chuẩn ISO – Tiêu chuẩn hóa quốc tế, áp dụng trên toàn cầu trong nhiều lĩnh vực, từ quản lý chất lượng, môi trường cho đến các tiêu chuẩn kỹ thuật cụ thể như đường ống, vật liệu, thiết bị đo lường,…
- Tiêu chuẩn Mỹ – Là quốc gia đi đầu về công nghiệp, có nền khoa học và công nghệ tiên phong, Mỹ sở hữu nhiều hệ thống tiêu chuẩn có sức ảnh hưởng rộng rãi như: ASTM, AMSE, SAE, ANSI,…
- Tiêu chuẩn thuộc G7 – Bao gồm các nước công nghiệp phát triển có hệ thống tiêu chuẩn chặt chẽ và phổ biến như: Đức (DIN), Anh (BS), Nhật (JIS),…
- Tiêu chuẩn thuộc G20 – Là nhóm các quốc gia công nghiệp đang phát triển, ngày càng hội nhập vào hệ thống tiêu chuẩn quốc tế như: Hàn Quốc (KS), Brazil (NBR), Ấn độ (IS),…

Sâu hơn, đối với các tiêu chuẩn liên quan đến ống, van công nghiệp – dân dụng, phụ kiện nối ống và thiết bị đo lường (như đồng hồ nước, đồng hồ áp suất, đồng hồ nhiệt độ) sẽ có những hệ thống tiêu chuẩn kỹ thuật liên quan như: PED 97 23 CE, EN 1092,…
4. Các tiêu chuẩn trong hệ đường ống
Nhờ có tiêu chuẩn kỹ thuật, các thành phần trong hệ thống đường ống có thể kết nối đồng bộ và thay thế linh hoạt khi bị hỏng. Dưới đây là một số chuẩn ống phổ biến:

Phụ kiện nối ống như mặt bích, co, cút, măng sông, kép,… cũng được tiêu chuẩn hóa theo từng phương pháp kết nối, cụ thể:
- Tiêu chuẩn mặt bích: Tiêu chuẩn BS 4504, JIS B2220, DIN 1092, ANSI B16.5,…
- Tiêu chuẩn ren: BS 21 228-1-2000, ISO 7-1,…

5. An toàn cháy nổ có tiêu chuẩn là gì
Trong môi trường công nghiệp có nguy cơ cháy nổ như nhà máy hóa chất, trạm xăng, khu khai thác dầu khí…, việc tuân thủ các tiêu chuẩn an toàn là bắt buộc nhằm bảo vệ con người và thiết bị. Một số tiêu chuẩn phổ biến gồm:
- ATEX: Tiêu chuẩn của Liên minh Châu Âu quy định về thiết bị và hệ thống bảo vệ sử dụng trong môi trường có khí hoặc bụi dễ cháy nổ
- VDE: Tiêu chuẩn do Hiệp hội kỹ sư điện Đức ban hành, áp dụng cho các thiết bị điện, đảm bảo an toàn kỹ thuật, bao gồm cả khả năng chống cháy nổ trong các môi trường nguy hiểm
- UL/FM: Là bộ tiêu chuẩn an toàn của Hoa Kỳ dành cho các thiết bị phòng cháy chữa cháy như: Van, đồng hồ,…

6. Tiêu chuẩn về vệ sinh, an toàn thực phẩm
Để đảm bảo sản phẩm an toàn cho sức khỏe người tiêu dùng, đặc biệt trong ngành thực phẩm, nước uống và thiết bị tiếp xúc trực tiếp với thực phẩm, nhiều tiêu chuẩn quốc tế đã được áp dụng, bao gồm:
- RoHS (Châu Âu): Hạn chế sử dụng các chất độc hại trong thiết bị điện, điện tử, gián tiếp bảo vệ sức khỏe con người
- NSF (Mỹ): Chứng nhận các đồ vật, thực thể đạt yêu cầu vệ sinh khi tiếp xúc với con người
- REACH (Châu Âu): Kiểm soát hóa chất trong sản phẩm nhằm đảm bảo an toàn cho con người

7. Các tiêu chuẩn khu vực và quốc gia
Tiêu chuẩn được xây dựng ở nhiều cấp độ khác nhau nhằm đáp ứng yêu cầu kỹ thuật, pháp lý và thị trường của từng khu vực. Dưới đây là một số ví dụ phổ biến:
- Quốc tế: ISO – Bộ tiêu chuẩn quốc tế được áp dụng rộng rãi toàn cầu
- Khu vực: CE – Chuẩn của EU, quy định các sản phẩm có dấu CE được phép tự do lưu thông trong khối thị trường này
- Quốc gia: CSA (Canada), GOST (Nga), KS (Hàn Quốc), GB (Trung Quốc)…là tiêu chuẩn riêng phù hợp với điều kiện và quy định nội địa

Tại Việt Nam có TCVN (Tiêu chuẩn Việt Nam) và cao hơn là QCVN (Quy chuẩn Việt Nam), cùng nhiều bộ tiêu chuẩn khác.
8. Tiêu chuẩn theo các lĩnh vực, môi trường
Mỗi lĩnh vực chuyên môn và môi trường làm việc đều có hệ thống tiêu chuẩn riêng nhằm đảm bảo chất lượng, an toàn và hiệu quả vận hành. Một số có thể kể đến như sau:
- Y tế – thực phẩm: HACCP, ISO 22000, NSF
- Điện – điện tử: IEC, VDE
- Thiết bị chống bụi/nước: IP65, IP66, IP67,…
- Môi trường nước – tài nguyên nước: ISO 14046, WHO, EPA,…

Bạn thấy đấy, hiểu được tiêu chuẩn là gì cũng là cách để nhìn thế giới một cách logic hơn, nơi mọi thứ vận hành trơn tru không phải ngẫu nhiên, mà nhờ vào những nguyên tắc rõ ràng.