Tiêu chuẩn ISO là gì, ISO được biết đến là hệ thống các quy chuẩn quốc tế được đặt ra dựa trên kinh nghiệm của những nhà quản lý thành công hàng đầu thế giới. Nếu là một chủ doanh nghiệp hoặc không chỉ là một người tiêu dùng, ắt hẳn bạn cũng đã một lần nghe tới ISO. Vậy ISO là gì, để hiểu chi tiết về loại tiêu chuẩn này, hãy cùng các kỹ sư của chúng tôi tìm hiểu qua bài viết dưới đây!
1. Tiêu chuẩn ISO là gì
ISO là tên gọi của Tổ chức Tiêu chuẩn hóa Quốc tế (International Organization for Standardization). Đây là một tổ chức độc lập, phi chính phủ lâu đời nhất, chuyên xây dựng và ban hành các bộ tiêu chuẩn quốc tế nhằm thúc đẩy thương mại và sự hợp tác giữa các quốc gia, đồng thời góp phần giúp cuộc sống của con người trở nên dễ dàng hơn, an toàn hơn và tốt đẹp hơn.
Điều thú vị là:
ISO không phải là viết tắt của của “International Organization for Standardization” như nhiều người nghĩ. Vì nếu theo quy tắc viết tắt, phải là IOS (Tiếng Anh). Trên thực tế, ISO bắt nguồn từ tiếng Hy Lạp “isos” (ίσος), có nghĩa là “bằng nhau” hoặc “bình đẳng”. Cái tên này thể hiện rõ tinh thần của tổ chức: Xây dựng những tiêu chuẩn thống nhất và công bằng cho tất cả quốc gia, bất kể ngôn ngữ hay vị trí địa lý
2. Lịch sử hình thành ISO là gì
ISO được hình thành dựa trên quá trình phát triển và hợp nhất các tổ chức tiêu chuẩn hóa trước đó, trong bối cảnh nhu cầu toàn cầu về tiêu chuẩn kỹ thuật ngày càng gia tăng. Các mốc lịch sử chính như sau:
• Năm 1926: Thành lập Liên đoàn Quốc tế các Hiệp hội Tiêu chuẩn hóa Quốc gia (ISA), tổ chức tập trung chủ yếu vào các tiêu chuẩn trong lĩnh vực kỹ thuật cơ khí
• Năm 1942: ISA buộc phải đình chỉ hoạt động do ảnh hưởng của Thế chiến thứ II
• Sau Thế chiến II: ISA cùng với Ủy ban Điều phối Tiêu chuẩn của Liên Hợp Quốc (UNSCC) đề xuất thành lập một tổ chức tiêu chuẩn hóa quốc tế mới nhằm đáp ứng nhu cầu hợp tác toàn cầu
• Tháng 10 – 1946: Đại diện của 25 quốc gia đã họp tại London, thống nhất việc thành lập một tổ chức tiêu chuẩn hóa toàn cầu, chính là ISO ngày nay
• Ngày 23 – 2 -1947: Tổ chức Tiêu chuẩn hóa Quốc tế (ISO) chính thức được thành lập và đi vào hoạt động
3. Tổ chức và thành viên của ISO là gì
Như đã biết, ISO là một tổ chức độc lập và tự nguyện, trong đó mỗi quốc gia chỉ có một cơ quan tiêu chuẩn đại diện duy nhất làm thành viên. Tổ chức ISO được điều hành bởi 3 bộ phận chính sau:
• Ban thư ký trung ương: Đặt trụ sở tại Geneva, Thụy Sĩ, là cơ quan điều phối hành chính và kỹ thuật chung cho toàn tổ chức
• Hội đồng ISO: Gồm 20 cơ quan thành viên luân phiên đảm nhiệm vai trò điều hành. Hội đồng chịu trách nhiệm về định hướng chiến lược, quản trị tổ chức và ngân sách hằng năm
• Ban quản lý kỹ thuật: Chịu trách nhiệm điều phối hoạt động của hơn 800 ủy ban kỹ thuật và tiểu ban, nơi trực tiếp xây dựng, sửa đổi và phát triển các tiêu chuẩn ISO
Tính đến nay (theo dữ liệu cập nhật gần nhất – năm 2025), ISO có 173 quốc gia thành viên và được chia thành 3 nhóm chính:
| Nhóm thành viên | Mô tả |
|---|
| Thành viên chính thức | Là các tổ chức tiêu chuẩn đại diện quốc gia. Có đầy đủ quyền tham gia và bỏ phiếu trong các hoạt động kỹ thuật |
| Thành viên quan sát | Là các quốc gia chưa có tổ chức tiêu chuẩn riêng. Được tiếp cận thông tin nhưng không có quyền biểu quyết |
| Thành viên đăng ký | Là các quốc gia đang phát triển, được tham gia với chi phí thấp, chủ yếu để theo dõi quá trình phát triển tiêu chuẩn |
Việt Nam trở thành thành viên chính thức của ISO từ năm 1977, với tư cách là thành viên thứ 77. Đơn vị đại diện cho Việt Nam tại ISO là Tổng cục Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng (STAMEQ), trực thuộc Bộ Khoa học và Công nghệ (KH&CN). Nhiệm vụ của STAMEQ trong vai trò thành viên ISO bao gồm:
• Tham gia xây dựng, đóng góp ý kiến và bỏ phiếu thông qua các tiêu chuẩn quốc tế
• Chuyển đổi và áp dụng các tiêu chuẩn ISO phù hợp vào hệ thống tiêu chuẩn quốc gia (TCVN)
• Thúc đẩy việc áp dụng tiêu chuẩn quốc tế trong sản xuất, thương mại và quản lý tại Việt Nam
4. Tiêu chuẩn ISO có mặt trong lĩnh vực nào
Tiêu chuẩn ISO được xây dựng và áp dụng rộng rãi trên hầu hết các lĩnh vực kinh tế của xã hội. Dưới đây là một số nhóm lĩnh vực chính có sự tham gia mạnh mẽ của ISO:
| Nhóm lĩnh vực | Mô tả |
|---|
| Y tế | Tiêu chuẩn liên quan đến thiết bị y tế, quản lý bệnh viện, an toàn dược phẩm và sức khỏe cộng đồng. |
| Công nghệ thông tin | Gồm bảo mật thông tin, hệ thống quản lý CNTT, AI, dữ liệu lớn (Big Data), phần mềm… |
| Quản lý và dịch vụ | Tiêu chuẩn cho hệ thống quản lý chất lượng (ISO 9001), quản lý dịch vụ, quản trị rủi ro, liên tục kinh doanh… |
| An toàn, bảo mật và rủi ro | Gồm an toàn lao động (ISO 45001), quản lý an ninh thông tin (ISO 27001), rủi ro doanh nghiệp… |
| Giao thông vận tải | Tiêu chuẩn kỹ thuật và vận hành trong hàng không, đường sắt, ô tô, logistics… |
| Năng lượng | Quản lý năng lượng (ISO 50001), hiệu suất năng lượng, năng lượng tái tạo, lưới điện thông minh… |
| Đa dạng và hòa nhập | Tiêu chuẩn thúc đẩy bình đẳng giới, môi trường làm việc đa dạng và công bằng. |
| Bền vững môi trường | Gồm ISO 14001 về quản lý môi trường, tiêu chuẩn đánh giá vòng đời sản phẩm, phát thải carbon… |
| Thực phẩm và nông nghiệp | ISO 22000 về an toàn thực phẩm, tiêu chuẩn nuôi trồng, chế biến và truy xuất nguồn gốc. |
| Vật liệu | Đặc tính, thử nghiệm và đánh giá các loại vật liệu: kim loại, nhựa, gốm, vật liệu sinh học… |
| Xây dựng | Bao gồm thiết kế, an toàn kết cấu, vật liệu xây dựng, năng lượng trong công trình… |
| Kỹ thuật | Tiêu chuẩn liên quan đến thiết kế kỹ thuật, chế tạo, cơ khí chính xác, tự động hóa công nghiệp… |
5. Các hệ thống tiêu chuẩn ISO phổ biến hiện nay
Tính đến nay (tháng 8 – 2025), có 25.944 tiêu chuẩn ISO đang hoạt động, bao phủ gần như mọi lĩnh vực trong đời sống. Với số lượng đồ sộ như vậy, đâu là những tiêu chuẩn phổ biến và được áp dụng rộng rãi nhất hiện nay. Hãy cùng các kỹ sư của chúng tôi điểm qua một số hệ thống tiêu chuẩn ISO nổi bật mà doanh nghiệp và tổ chức trên toàn thế giới đang áp dụng:
• ISO 9001: 2015 – Hệ thống quản lý chất lượng
• ISO 14001: 2015 – Hệ thống quản lý môi trường
• ISO 45001: 2018 – Hệ thống quản lý An toàn và sức khỏe nghề nghiệp
• ISO 22000: 2018 – Hệ thống quản lý An toàn thực phẩm
• ISO/IEC 17025: 2017 – Yêu cầu chung năng lực phòng thử nghiệm và hiệu chuẩn
• ISO 15189: 2012 – Yêu cầu chung năng lực phòng xét nghiệm y tế
• ISO 27001: 2013 – Hệ thống quản lý An ninh thông tin
• ISO 27017: 2015 – Quy tắc thực hành về Kiểm soát ATTT cho các dịch vụ đám mây (Cloud Services)
• ISO 27018: 2019 – Quy tắc thực hành bảo vệ thông tin nhận dạng cá nhân PII trên các đám mây công cộng
• ISO 31000: 2018 – Tiêu chuẩn quản lý rủi ro các quá trình hoạt động của tổ chức
• ISO 50001: 2018 – Hệ thống quản lý năng lượng
6. Lợi ích khi áp dụng tiêu chuẩn ISO là gì
Đối với doanh nghiệp, tiêu chuẩn ISO không chỉ là một hệ thống quản lý, mà còn là “chìa khóa” mở ra cánh cửa hội nhập quốc tế, nâng cao năng lực cạnh tranh và khẳng định uy tín trên thị trường. Việc áp dụng ISO mang lại nhiều lợi ích rõ rệt như:
• Chuẩn hóa quy trình vận hành giúp hoạt động củaoanh nghiệp trở nên nhất quán, hiệu quả và dễ kiểm soát hơn
• Tăng niềm tin từ đối tác và khách hàng nhờ chứng nhận ISO, minh chứng cho chất lượng và sự chuyên nghiệp
• Tối ưu chi phí, nâng cao năng suất thông qua việc giảm lãng phí, hạn chế sai lỗi và cải thiện hiệu quả
• Tạo nền tảng cho đổi mới và phát triển bền vững khi thúc đẩy tư duy cải tiến liên tục trong doanh nghiệp
• Hỗ trợ xuất khẩu và mở rộng thị trường bởi nhiều quốc gia yêu cầu sản phẩm đạt tiêu chuẩn ISO nhất định
7. Ứng dụng của ISO là gì trong công nghiệp
Trong lĩnh vực công nghiệp, các tiêu chuẩn ISO được áp dụng rộng rãi cho sản phẩm như: Mặt bích, ống thép, ống nhựa, van công nghiệp…, giúp đảm bảo độ chính xác, an toàn và khả năng tương thích giữa các quốc gia. Ví dụ:
• ISO 7005: Tiêu chuẩn mặt bích ISO dùng trong các hệ thống đường ống
• ISO 4427: Tiêu chuẩn áp dụng cho ống nhựa HDPE dẫn nước
• ISO 4200: Quy định kích thước ống thép hàn trong các hệ thống công nghiệp
Hy vọng những thông tin mà Vimi mang đến sẽ giúp bạn đọc hiểu rõ hơn về định nghĩ ISO là gì? Từ đó có thêm hiểu biết trong quá trình lựa chọn sản phẩm, đồng thời giúp doanh nghiệp của mình trang bị kiến thức vững vàng trên hành trình nâng cao chất lượng sản phẩm và đạt được tiêu chuẩn ISO quốc tế. Chúc các bạn luôn vui vẻ và thành công trong cuộc sống!
